Historia Bazyliki Katedralnej:

Historia Bazyliki Katedralnej związana jest integralnie z pobytem cystersów na tej ziemi, którzy przybyli pod wodzą opata Wernerusa jesienią 1276 r. do wsi Pelplin nadanej im przez księcia Mszczuja II. Pierwsze lata pobytu przyniosły budowę pomieszczeń socjalno-gospodarczych. Także pod koniec XIII wieku powstało oratorium, którego wzorcowe gotyckie sklepienie wykonano przed rokiem 1310. Budowę głównego kościoła klasztornego cystersi rozpoczęli w XIV wieku, chociaż w dokumencie "Codex diplomaticus pelplinensis" wspomina się o początkach budowy zainicjowanych przez Mszczuja II już w końcu XIII.Trójnawowa bazylika ze środkowanym transeptem o długości 84, szerokości 30 i wysokości 26m, powstawała powoli na całej długości jednocześnie. Jako datę ostatecznego zakończenia prac budowlanych przyjmuje się rok 1557, w którym murator gdański Antonii Schultes zakończył wykonywanie sklepień kryształowego i sieciowego w transepcie bazyliki.

Kościół jednak konsekrowano wcześniej bo 8 marca 1472 r. Cystersi rządzili w Pelplinie blisko 550 lat.

16 lipca 1821 r., po wcześniejszej sekularyzacji i kasacie zakonu cystersów przez króla pruskiego, bullą "De salute animarum" papież Pius VII dokonał zmiany terytorium diecezji chełmińskiej, wybrał Pelplin na jej stolice i siedzibę biskupów. W ten sposób za rządów biskupa Ignacego Mathy'ego w sierpniu 1824 roku kościół pocysterski stał się katedrą.

W latach 1841 - 1842 dokonano przeróbek w katedrze. Zlikwidowano kruchtę przed głównym wejściem, zastępując ją neogotyckim przedsionkiem wbudowanym w nawę główną. Nad wejściem umieszczono chór z nowymi organami. Wykonano również w stylu neogotyckim freski i zdobienia katedry oraz witraże. Przystąpiono także do wymiany barokowego wnętrza, którego jednak nie udało się zrealizować.
Szczęśliwie katedra przetrwała wojny światowe XX wieku. 18 stycznia 1965 roku papież Paweł VI podnosi katedrę pelplińską do godności bazyliki mniejszej.

Następny remont świątyni miał miejsce w latach 1992 - 2003 za rządów I biskupa pelplińskiego Jana Bernarda Szlagi. Pracami objęto nie tylko świątynię, ale także przylegające do niej obiekty dawnego opactwa.

Wspomnieć należy, że prace konserwatorskie trwają niezmiennie od 1956 roku, a największym przedsięwzięciem była restauracja ołtarza głównego w latach 1957 - 1959.

6 czerwca 1999 roku Bazylikę Katedralną w Pelplinie nawiedził Jego Świątobliwość Ojciec Święty Jan Paweł II.

 

Historia świątyni p.w. Bożego Ciała:

Jednonawowa gotycka świątynia pod wezwaniem Bożego Ciała, o wymiarach 20, 3 na 12, 7 m, położona w bezpośrednim sąsiedztwie katedry - wybudowana została jak głosi legenda rękami budowniczych Katedry w XIV wieku jako kościół bramny od strony północno - wschodniej opactwa.

Konsekracji Kościoła dokonał 4 września 1418 r. sufragan włocławski Wacław. Kościół służył głownie mieszkańcom osady przyklasztornej, przyjezdnym kupcom i rzemieślnikom, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie zlokalizowano szpital oraz cmentarz dla mieszkańców.
Źródła pisane mówią o działającym już w XVII wieku przy Kościele Bractwa Aniołów Stróżów.

O pierwszych pracach remontowych wspomina się w 1600 r., katastrofie budowlanej, w której zapadła się część domu w 1664 r., natomiast o gruntownej renowacji w 1720 r. kiedy to świątynię odnowiono nadając wystrój rokokowy w następnych latach. Wprawdzie pierwszy ołtarz "Kościółka" wykonany został w 1680 r. przez Macieja Scholera, to najcenniejszy powstał później w 1764 - 1768 r., kiedy to wykonano ołtarz główny, ambonę i chrzcielnicę oraz balaski.

Następny remont przeprowadzono w latach 2002 - 2003. Objął on kościół i przylegające do niego tereny i obiekty. Wykonano m. in.: remont, oczyszczenie, odwilgocenie i odsolenie murów kościelnych i szpitalika. Generalnie uporządkowano przykościelny cmentarz wykonując m. In. renowację zabytkowych grobowców, uporządkowanie zieleni i nowej granitowej ścieżki wokół Kościoła.

Wykonano generalny remont najstarszego budynku świeckiego - szpitalika z XVI w. - przeznaczając go na potrzeby Centrum Dzieci i Młodzieży. Prace remontowe wykonano w II etapach kończących się w dzień odpustu 2 października - w roku 2002. I etap kończył się poświęceniem przez J. E. Ks. Biskupa Pelplińskiego nowego kamiennego ołtarza, w rok później Ks. Biskup poświęcił obiekt byłego szpitalika i odnowione ołtarze.

 

Historia cmentarza przykościelnego:

Cmentarz przykościelny (przy kościele Bożego Ciała) - przy kościele bramnym z XIV w. - pełnił funkcje grzebalne prawdopodobnie już od XV w., chociaż źródła pisane wspominają o pochówku mieszkańców Pelplina w czasie zarazy w XVII w. oraz 600 żołnierzy wojsk napoleońskich w latach 1807 - 1808.

Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 0,3 - 05 ha, ogrodzenie od strony zachodniej i południowej stanowi mur z cegły, od pozostałych stron - płot z siatki. Brama Kościelna stanowi równocześnie wejście na cmentarz.
Teren cmentarza został gruntownie uporządkowany w latach 2002 - 2003 kiedy to dokonano wycięcia chaszczy, wycinki drzew suchych i konarów, całość cmentarza obsiano trawą z nasadzeniami krzewów ozdobnych.

Dokonano też odrestaurowania i konserwacji wszystkich zabytkowych krzyży i pomników pochodzących z lat 1862 - 1920.

Wokół kościoła wykonano z łupków granitowych ścieżkę procesyjną. wyodrębniono także miejsce do ustawienia krzyża misyjnego.

Ogółem do dnia dzisiejszego zachowało się 65 nagrobków i 7 krzyży wykonanych z metalu o różnej wartości artystycznej. Najcenniejsze z nich to: grobowiec pp. Edmunda Kamrowskiego d - cy 2 baonu 63 pułku poległego w czasie wojny 1920 r. Pomniki rodziny Marvitz z 1862 - 1916, pomnik ks. Jana Fankidejskiego z 1883 r., ks. Franciszka Rąbcy, ks. Ignacego Zielińskiego z 1881 r.

 

Historia cmentarza parafialnego:

Cmentarz parafialny założony z inicjatywy ks. proboszcza Juliusza Bartkowskiego w 1904 r. Zajmuje on powierzchnię ok. 6 hektarów podzielonych na 15 sektorów, położonych przy 3 głównych alejach oraz za Krzyżem w tzw. nowej części cmentarza. Promieniście położone aleje główne połączone są alejami poprzecznymi.

Wejście główne stanowi neogotycka brama ozdobiona płaskorzeźbą Mikołaja Cichosza, rzeźbiarza z Pelplina przedstawiająca scenę złożenia Chrystusa do Grobu.

Centrum cmentarza stanowi monumentalny pomnik zwieńczony Krzyżem dłuta Wojciecha Durka. Płaskorzeźby dolnej kondygnacji przedstawiają Ostatnią Wieczerzę i Ofiarę Melchizedeka, górnej - wizerunek Matki Boskiej Bolesnej z sercem przebitym siedmioma mieczami. Wysokość pomnika wynosi ok. 10m.

U podnóża Krzyża zlokalizowana jest zbiorowa mogiła kapłanów męczenników pelplińskich z 1939 r. oraz grobowce Sługi Bożego Bp. Konstantyna Dominika i ks. prof. Franciszka Sawickiego. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się grobowiec pierwszego wojewody pomorskiego Stefana Łaszewskiego oraz mauzoleum rodziny Okoniewskich wykonane w latach 1927 - 1928, obecnie grobowiec biskupów sufraganów pelplińskich.

Na uwagę zasługują zabytkowe grobowce pod murem w przedniej części cmentarza z początku XX wieku. Szczególną uwagą trzeba obdarzyć grobowiec rodziny Drapiewskich, pomniki w tak zwanej "alei zasłużonych", a także grobowce kapłanów: ks. Janusza St. Pasierba, ks. T. Borcza, ks. R. Ciecholewskiego, ks. A. Liedtke. ks. B. Sychty i wiele innych grobowców osób duchownych i świeckich.

Uporządkowania alei, konserwacji drzewostanu oraz wyposażenia w nowe pojemniki na śmieci wykonano w latach 2002-2003. Zakończono też prace inwentaryzacyjne, oznakowano sektory oraz opracowano nową dokumentację cmentarza parafialnego.

Parafia Katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie | parafia-pelplin.pl

Powrót do góry